TAO: Genderrollen in muziekvideo’s
Foto: Qmusic
Door: Vera Kuipers
MTV begon in 1981 met een revolutionair, nieuw concept, namelijk het uitzenden van non-stop videoclips. De videoclip ‘Video Killed the Radio Star’ mocht het spits afbijten en in de tijden daarna zouden er nog ontelbaar veel videoclips volgen. Met de opkomst van YouTube in 2005 werden deze videoclips voor een steeds groter publiek toegankelijk en via dit platform kunnen mensen vandaag de dag bijna elke muziekvideo kijken wanneer ze willen. Deze muziekvideo’s zijn een belangrijk medium waarmee bepaalde waarden en idealen worden gepresenteerd; het geeft inzicht in wie en wat belangrijk is in een cultuur. De video’s kunnen de kijkers vertellen over wat ‘normaal’ is, onder andere in termen van gender. Jongeren kijken naar deze video’s en leren wie ze moeten zijn, hoe ze eruit moeten zien en vooral wat ze moeten doen om erbij te horen. Dit is vaak een heel onbewust proces, waarbij je zelf niet altijd stil staat.
Even wat achtergrond informatie. In het algemeen komen mannen vaker voor in muziekvideo’s dan vrouwen en hebben ze ook eerder een prominente rol. Vrouwen vervullen hierdoor ook vaker een stereotyperende genderrol dan mannen, namelijk die van een passief personage. Daarbovenop wordt het uiterlijk en de seksualiteit van de vrouw meestal benadrukt en wordt een vrouw eerder in een sexy en onthullende outfit gehesen dan een man. Verschillende onderzoeken laten zien dat vrouwen in muziekvideo’s worden afgeschilderd als eendimensionale, geseksualiseerde karakters zonder keuzevrijheid, met weinig te bieden naast hun lichaam. Aan de vrouwen en meisjes die deze muziekvideo’s bekijken, wordt een verwarrende boodschap gegeven. Een vrouw moet dus sexy en verleidelijk zijn, maar ook passief en onderdanig.
De muziekvideo’s die hoog scoren in de Billboard Music Charts blijken ook veel stereotyperende genderrollen te hebben en scoren zelfs hoger dan muziekvideo’s zonder deze rolverdeling. Deze genderrollen blijken dus ook iets te zijn wat ons aanspreekt en waar we graag naar kijken. Een manier waarop vrouwen en meisjes leren over hun vrouwelijkheid via muziekvideo’s is de wijze waarop vrouwen worden gefilmd. De camera beweegt vaak langs het lichaam van een vrouw of er wordt ingezoomd op een specifiek deel van haar, zoals haar benen of haar decolleté. De camera belichaamt het idee van de mannelijke blik. Is dit dan waar mannen naar kijken als ze een vrouw zien? Er wordt hiermee een idee gecreëerd dat het lichaam van een vrouw haar waarde representeert. Hierdoor ontstaat het gevaar dat vrouwen hun fysieke uiterlijk gaan zien als bepalend voor hun zelfwaarde. Schoonheid wordt macht. We moeten natuurlijk niet de mannen vergeten in het hele verhaal. Ook zij krijgen een bepaald stereotype naar zich toegegooid die voor een onterechte en problematische beeldvorming zorgt. Het krachtige en sekslustige personage dat wordt neergezet in veel muziekvideo’s creëert namelijk ook voor mannen en jongens een verkeerd en schadelijk beeld en het roept ook veel vragen en onduidelijkheid op. Is dit hoe een ‘echte’ man zich gedraagt? Krijg ik zo de aandacht van een vrouw?
Het zou echter onzinnig zijn om simpelweg deze muziekvideo’s te boycotten of te verbieden. Het probleem zit namelijk niet de video’s zelf, maar in de boodschap die het uitzendt naar hun kijkers en wat de kijkers hiermee doen. De stereotype genderrollen die in de muziekvideo’s worden getoond, kunnen schadelijk zijn voor het zelfbeeld en de zelfwaarde van jongeren. We moeten daarom bewust blijven van het feit dat deze stereotyperende genderrollen niet de werkelijkheid representeren en we zelf bepalen wie we zijn en wie we willen worden. Bovendien zijn er ook veel muziekvideo’s die deze stereotyperende genderrollen niet neerzetten of er zelfs mee spelen. We zijn allemaal meer dan ons lichaam, ook al wil het internet ons soms anders doen geloven.