TAO: ‘Een dag is met pieken en dalen’
Kims verhaal over vrijwilligerswerk in het vluchtelingenkamp Kara Tepe op Lesbos.
Foto: Kim Leschonski
Door: Noëlle Habraken en Lieke Preijde
Wat is het eerste waar je aan denkt bij het woord ‘vluchteling’? Ik dacht meteen aan de dingen die ik meekrijg vanuit de media. Duizenden mensen die er alles aan doen om van thuis weg te vluchten en aankomen na een heftige tocht in het ‘veilige’ Europa. In mijn beleving komen deze mensen dan in een primitief vluchtelingenkamp terecht waar veel onzekerheid heerst over hun toekomstperspectief.
Dit beeld is helemaal niet zo verkeerd en klopt zelfs voor een groot deel, maar het is een beperkte blik op de situatie. Het beeld dat vele mensen in hun hoofd hebben van vluchtelingenkampen komt voort uit de media, die vaak alleen de heftige voorbeelden gebruikt. De beeldvorming van de kampen is wel redelijk accuraat, maar de beeldvorming van de mensen die in die kampen leven minder. Na ons interview met Kim Leschonski hebben wij een vollediger beeld gekregen van de situatie van vluchtelingen. Ze heeft verteld dat er heftige situaties zijn in de kampen, maar ze heeft het ook voor ons genuanceerd. Kim is zelf als vrijwilliger een aantal maanden naar Griekenland geweest. Ze heeft ons niet alleen verteld hoe de situatie van de vluchtelingen is, maar ook hoe het is om als vrijwilliger daar aan de slag te gaan.
Kim is via de NGO (Niet-Gouvernementele Organisatie) ‘Movement on the ground’ vrijwilligerswerk gaan doen op het vluchtelingenkamp Kara Tepe op Lesbos. Daar wonen vooral mensen die ‘kwetsbaar’ worden geacht, zoals ouderen, zieken en kinderen. Dit kamp is, in vergelijking met kamp Moria op Lesbos, een relatief klein en goed georganiseerd kamp waar vrijwel voldoende voorzieningen zijn. Toen Kim eenmaal wist dat ze vrijwilligerswerk wilde gaan doen is ze op zoek gegaan naar een organisatie die bij haar paste. Ze kwam uit bij ‘movement on the ground’. Deze organisatie zet vrijwilligers in om ter plekke te kunnen werken in het vluchtelingenkamp.
Na het regelen van een onderdak en een skypegesprek met een van de coördinaten van de organisatie om een beter beeld te krijgen van wat haar te wachten stond, was het besloten: ze ging naar Kara Tepe. Wanneer ze dit vertelde tegen mensen kwam ze vooral dezelfde reactie tegen:
‘’Wat mij opvalt is dat iedereen aan wie ik vertelde dat ik vrijwilligerswerk ging doen met vluchtelingen reageerde met ‘Wow heftig!’, maar dat is niet hoe ik het zelf heb ervaren.’’
Mensen hebben een sterk, vaak heftig beeld bij vluchtelingen en vergeten vaak te beseffen dat deze mensen naast dat ze vluchteling zijn, ook gewone mensen zijn die humor, talen en hobby’s hebben. Mensen die een gewoon leven willen leiden, ook op Lesbos.
Eenmaal aangekomen was het even wennen. De weekindeling als vrijwilliger is heel intens, want je maakt lange dagen. Het zijn wel afwisselende dagen, in het kamp zijn er namelijk verschillende faciliteiten ter beschikking voor de bewoners. Vanuit de organisatie is er een klein kledingwinkeltje en zijn er keukens waar mensen hun eigen maaltijden kunnen koken. Als vrijwilliger kun je bijvoorbeeld ingezet worden om te helpen bij de kledingdistributie. Maar er zijn ook activiteiten zoals voetballen, hardlopen of spelletjes spelen. Daarnaast hebben veel bewoners zelf wat opgezet, zo zijn er mensen die haren knippen en vlechten, zonnepanelen installeren, kleding naaien, voetbaltraining geven en er zijn plekken waar kinderen muziekles krijgen.
‘’De eerste dagen zijn wennen, maar je rolt er vanzelf in, je maakt contacten met andere vrijwilligers en met de mensen daar en voor je het weet doe je gewoon elke dag een beetje je eigen ding en krijg je vanzelf structuur in je week’’.
In Kara Tepe worden de mensen geen vluchteling genoemd, maar gewoon mensen of inwoners. Zo staat alles in het teken van mensen met waardigheid en gelijkheid behandelen. De locatie wordt om die rede ook geen ‘kamp’, maar ‘campus’ genoemd. Toen Kim daar was, heeft ze zich ook bezig gehouden met een fotoproject. Deze foto’s maar geven je inderdaad een ander beeld, dat van gewone mensen. We moeten zeker niet onderschatten hoe deze situatie voor deze mensen is, maar we moeten ook niet vergeten dat deze mensen net als wij gewoon doorgaan en ondanks de onzekere situatie wel proberen hun leven te leiden.
‘’Een dag daar was met pieken en dalen. Het ene moment hoor je een heftig verhaal, het andere moment lach je kapot om een flauw grapje, dan merk je op dat een moeder haar kind vertelt dat die niet bang hoeft te zijn voor hondjes. Dan zie je iemand flauwvallen, omdat ze denkt dat ze terug moet naar het land waaruit ze gevlucht is’’.
Je ziet dus vanalles voorbij komen op een dag. Later komt het besef dat alles wat je hebt meegemaakt en hebt gezien je tot nieuwe inzichten brengt. De vluchtelingen komen uit allerlei verschillende landen, vaak conflictgebieden. De vluchtelingenstromen zijn nog steeds niet afgenomen en daarmee blijft de vraag naar vrijwilligers ook hoog. Je komt op een vluchtelingenkamp in contact met allerlei verschillende mensen, en wat veel mensen ook niet weten is dat een deel van deze mensen uit een rijkere of hoogopgeleide familie komen. Je ziet mensen in een andere situatie van dichtbij en wordt bewust van het feit dat iedereen in deze situatie terecht had kunnen komen. Het is heel leerzaam om te zien hoe mensen in deze situatie met elkaar omgaan en met de situatie zelf omgaan. Kim vertelde ook dat ze verschillende dingen geleerd heeft, zoals een klein beetje Arabisch, maar vooral ook om de kleine, voor ons normale dingen, beter te waarderen.
“Het schudt je ook wakker, maakt je bewust van je eigen geluk.’’
Wij hadden nog uren kunnen praten over en luisteren naar al de ervaringen van Kim als vrijwilliger, over de gedachtegangen van de mensen daar en onze eigen gedachten hierbij. We willen haar heel erg bedanken!